Qirêj :: Bir Günah Keçisi Olarak Korucular

Yurdun Doğu ve Güneydoğusunda, kökeni yüzyıllara dayanan, PKK’nın ortaya çıkışıyla da harlanan, 'yoğunluğu düşük, acısı korkunç' savaşın son otuz yıldaki bilançosunda ilk göze çarpan husus, on binlerce can kaybıdır..
Dahası?.
Köylerinden, evlerinden edilerek üretimden koparılan, böylelikle işsizliğe, açlığa, sefalete mâruz bırakılan insanlar; mayın ekilen, acı biçilen tarlalar, güvenlik bahanesiyle yakılan ormanlar..

İşte bu savaşın yan ürünlerinden olan ve devletin bir nevi aciz kalışının belgesi diyebileceğimiz koruculuk sistemi, yılların oyuncusu Yusuf Çetin'in yazıp yönettiği Kir'in ana mevzusu..

Görevinin kendisine sunduğu her türlü nimetten sonuna kadar yararlanan Rezzak (Yusuf Çetin), PKK militanlarının sık sık dağdan inerek çatışmaya girdiği bir Doğu Anadolu köyünde mukim, yaşlıca bir korucubaşı olup, üç-dört adamıyla birlikte, köyde görevli askeri birliğe yardımcı olmaktadır..

Rezzak'ın -arada sırada icra ettiği- bu resmi görevinin dışındaki asıl mesaisi oldukça farklı ve yoğundur: Her türlü silâh ve uyuşturucu satışı, sipariş üzerine adam kaçırıp öldürmek, 'derin' devletin fâili meçhul cinayetlerine uygun maktul temini..

Bir gün, Korucu Rezzak'ın kız kardeşi ve onun 'bilinçli' bir Kürt aydını olan olan kocası, 'belli mihraklar' tarafından, yolda yürürlerken öldürülür..

Aileden geriye kalan iki öksüz kıza, dayıları olan Rezzak sahip çıkar..

Şahane bir güzelliğe sahip büyük kız Zilan (Zilan Odabaşı), âdeta bir kötülük âbidesi olan dayısının sapıkça ilgisine uğrayarak, adamın günaha girmesine neden olur..

Bu acı olay, zaten boka batmış Rezzak'ı iyice dibe çekerken; büyük bir travma yaşayan, masum bir melekten farksız Zilan'daki hasar, galiba, geri dönülmeyecek bir şiddette gerçekleşmiştir..

Haklı Olmak Âdil Olmak Değildir

Tiyatro ile sanat hayatına başlayan, daha sonra Yeşilçam'da yüzlerce kez 'karakter' rollerinde görülen Yusuf Çetin, bu filmi hem yazıp, hem yönetmiş, hem de baş rolünde oynamış..

Ağrı Dağı'nın karlı zirvesini, gökyüzüne asılmış şahane bir fotograf karesi gibi gören Doğubayazıt ilçesi ve oraya bağlı bir köy, Türkçe ve Kürtçe konuşmalı Kir'in, doğal plâtosu..

Diyaloglara katılmak için sıra bekleyen ya da belirli bir süre boşluk bırakmadan, olanlara tepki veremeyen zayıf oyunculuklar; uzun uzun ve ayrıntılı gösterilmesinde hiçbir anlam bulamadığım, gereksiz uzunluktaki sahneler falan, hep acemi bir yönetimin izlerini taşımakta..

Aslında Kir'i izlerken, bir filmden çok tiyatro, hatta tiyatrodan ziyâde bir müsâmere havası izlenimi aldığımı söyleyebilirim..

Filmi oyuncu olarak da tek başına sırtlayan Yusuf Çetin'in, bir korucunun hâleti ruhiyesini iyi yansıttığı söylenebilir..
Buna karşın, köylü kızı Zilan Odabaşı'nın biraz fazla bâriz 'kentli' havası, rolünün inandırıcılığını zedeliyor..

Şartların elverişliliği de bir etken belki ama; yine de böylesine hassas bir konuya, devletin tam aksi yönünden bakan bir film çekmenin cesaret işi olduğu söylenebilir..

Hâl böyleyken, öteden beri devlet güçlerinin yaptığı ve bir sade vatandaş olarak bizim dahi bildiğimiz bir sürü zalimliği ve de illegal eylemleri, tamamen derin devlet denen bir muammaya yıkmadaki 'çekingen tavır' ayrıca dikkat çekici..

Yusuf Çetin, bu filmi için, "Yaşanan gerçeklerin kurgulanması" demiş.. Lâkin, "Gerçekler arasında, sadece benim işime gelenleri seçip kurguladım" dese, daha doğru olurmuş sanki..

Derin devletin şeytanlığında hemfikiriz elbette ama bölgedeki -kadına karşı şiddet ve tecâvüz de dâhil- bütün pis işlerin tek kaynağı olarak korucuların gösterilmesini, hiç de gerçekçi bulmadım..

Devlet kötü, onun yardakçıları olan ve halkına ihanet içinde olan korucular zaten birer pislik; buna karşın, PKK'nin köydeki ve kentteki işbirlikçilerinin tümünün sütten çıkma ak kaşık tasviri de hâkeza..

Şimdi yönetmen bana dönüp de, “Ben olaya Kürtlerin tarafından ve kendi bakış açımdan yaklaşıyorum.. N'olmuş yani?" derse eğer, ben de ona sadece "He vallah gardaş, sen de haklısın" derim..

Yalnız şunu iyi bilmek gerekir ki haklı olmak âdil olmak değildir..

Doğru ve değerli olan da, haklı olmaktan ziyâde, adâletle davranmadır..


Qirej / Kir

Yönetmen: Yusuf Çetin
Senaryo: Yusuf Çetin
Oyuncular: Cengiz Toprak, Yusuf Çetin, Zilan Odabaşı, Yalçın Dümer, Eyüp Çalış
Yapım: 2011, Türkiye

1  /5 



(İşbu yazının bir kısmı Tersninja.com'da yayınlanmıştır)