20.10.08

Hieronymus Bosch


1450-1516 yılları arasında yaşamış olan Flaman ressam Hieronymus Bosch'un -üstünüze afiyet- hastasıyımdır..

Onun olağanüstü yaratıkları, gerçek üstü imgelerle bezeli üslubu, kendinden önceki ya da dönemindeki hiçbir sanatçıya benzemeyen özgünlükte ve yetkinliktedir..

Yapıtlarında esas konu çoğunlukla dinsel sahneler olmakla birlikte, bu resimlerin -şaşırtıcı bir şekilde- çağını aşmış bir modernlik arz ettiği de açıktır..
Yüzyıllar sonra sürrealizm'in bir akım olarak doğuşunda, elbette ki Bosch'un bu öncülüğünün rolü büyüktür..


Bosch'un resimlerindeki karanlık bilinçaltı görüntüleri, çağının çok ilerisinde alışılmadık bir üsluptadır.. Fakat resimlerindeki dehşet verici gizemli sahnelerin aksine Bosch, oldukça düzenli ve görünürde toplumla uyum içinde bir hayat yaşadı.
.

Resimlerindeki gerçeküstü sahnelerin kaynağı, içinde yaşadığı flaman toplumunun kültüründe ve yaşam biçiminde yatmaktadır..
15. ve 16. yüzyıl Kuzey Avrupa halkı genelinde cahil ve sofu insanlardı. Ama kapalı yaşamlarının içinde yine de eğlenceye ve mizaha düşkündüler.. Şenlikler ve geçit törenleri genç Ortaçağ insanlarının yaşamlarında önemli bir yere sahipti.. Her yıl 'ahmaklar şenliği' düzenlenir ve günlerce sokaklarda her türlü tabunun geçici olarak kaldırılmasıyla kutlanan karnavallar düzenlenirdi..





Doğal afetlerin özellikle de sellerin sıkça yaşandığı bu topraklarda korku ile sindirilmiş sessiz bir yaşam sürmekteydi.. Dolayısıyla bu toplu bilinçaltı Bosch'un sanatına da yansıdı..
Ressamın eserlerindeki ironi ve gizli simgeler, görünenin ardında başka gerçekleri ve zıtlıkları vurgular.. Bu yüzden de resimleri oldukça gizemli ve karanlık bulunmuştur..

Bosch'un ilham aldığı kaynaklardan biri de, 15 yüzyılın en önemli kitaplarından biri olan Strasbourglu hümanist Sebastian Brant'ın şiir biçimindeki uzun taşlaması Ahmaklar Gemisi'dir..
Şiir, günahlar ve manevi huzursuzluklarla çürümüş, hasta bir toplumun zayıflıklarının ve aksaklıklarının alegorisidir..
Bir grup deli bir gemiye binip, vaat edilen 'ahmaklar cenneti'ne doğru denize açılır.. Gemi en sonunda batmadan önce, bolluk ülkesinin limanına girer ve ahlaksızlığın ve müstehcenliğin konu edildiği sayısız olay anlatılır..

Bosch, diğer tüm edebi yorumlardan daha başarılı bir eser yaratarak, gemisini toplumun her düzeyinde delilerle doldurarak, realizmi, metaforu ve alegoriyi, şeytansı ve müstehcen olanla beceriyle harmanlamıştır..

Hieronymus Bosch'un, resim sanatına olan etkilerine Hollanda'dan Venedik'e kadar Avrupa'nın bir çok yerinde rastlanmıştır. Yapıtlarındaki ironi ve gerçeküstücü anlatım, Bruegel gibi ondan sonra gelen bir çok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur..


(Kaynak:www.biyografi.info)